Wat als praten niet vanzelf gaat? Wat als woorden vastzitten in je keel? In dit openhartig interview vertellen Ingrid Tiggelovend en Evy Van Guyse over twee bijzondere boeken. Ingrid, coördinator van Studio Sesam en medeoprichter van de vereniging Meer dan stil weet uit persoonlijke ervaring wat het betekent om te leven met selectief mutisme. Samen met Katrien Stinders ontwikkelde ze een hulpprogramma en bundelde ze inzichten en getuigenissen in een ondersteunend boek voor jongeren en hun omgeving.

Maar ook jonge kinderen verdienen herkenning en houvast. Met Goudvinkje is meer dan stil, een ontroerend prentenboek vol tedere beelden en hoopvolle symboliek willen Ingrid en illustrator Evy hen laten voelen: je bent niet alleen. Met beeldtaal maakte Evy het zwijgen zichtbaar en verzachtend.

Wat is selectief mutisme?

Ingrid: “Selectief mutisme is een angststoornis waardoor kinderen en jongeren in bepaalde situaties niet kunnen praten. Die angst ontstaat vaak op jonge leeftijd, tussen drie en vijf jaar en kan jarenlang een grote impact hebben op hun ontwikkeling en welzijn. Het raakt me ook persoonlijk, want mijn dochter kampt hiermee sinds haar zesde levensjaar.”

Hebben ook jongeren nog last van die extreme praatangst?

Ingrid: “Zeker. Met Meer dan stil ontwikkelden we eerst een hulpprogramma voor kinderen. Maar als jongeren blijven zwijgen, is het selectief mutisme vaak een diepgewortelde gewoonte geworden. Het kan zwaar doorwegen op hun welbevinden en hun schoolloopbaan. De voorbije jaren verzamelden we veel getuigenissen van jongeren, die we verwerkten in het boek. We reiken ook inzichten en tips aan voor ouders, leerkrachten en hulpverleners om onze jongeren beter te ondersteunen.”

Praatangst is meer dan niet durven spreken – het is jarenlang niet gehoord worden. ” – Ingrid

Je schreef ook het prentenboek Goudvinkje is meer dan stil. Waarom?

Ingrid: “Voor kinderen met praatangst – en voor hun omgeving – wilde ik een verhaal maken waarin ze zich kunnen herkennen. Een boek dat troost biedt, maar vooral moed geeft. Want ook als je niet durft te praten, kun je toch een goede vriend zijn en dapper in het leven staan. Veel mensen beseffen niet wat het betekent voor een kind als het jarenlang niet kan praten met oma, het neefje, de buurvrouw of de leerkracht.”

Waarom koos je voor dieren en in het bijzonder voor een goudvinkje en een zilverreiger?

Ingrid: “Tijdens wandelingen met onze hond Billie kom ik vaak in bossen en op de heide. Op een dag zag ik aan een ven prachtige, witte vogels over het water zweven: zilverreigers. Toen kwam de zin in me op: Een vogel die wel wil en kan fluiten, maar het niet durft.

Mijn dochter was als kind tenger en klein – geen zilverreiger dus. Ik ging op zoek naar een andere vogel die beter bij haar paste. Toen ik over goudvinken las, wist ik: dit klopt. Ze leven meestal in kleine groepjes of per twee, houden zich graag beschut en kunnen lang stilzitten. Dat beeld herkende ik meteen.

Dieren spreken bovendien sterk tot de verbeelding van kinderen. Een dier nadoen of een vogelgeluid maken, is voor kinderen met praatangst vaak een minder hoge drempel dan echt spreken.”

Evy, waarom besloot jij mee te stappen in dit project?

Evy: “Het thema ‘praatangst’ raakte me meteen. Als kind was ik verlegen, dus ik voelde meteen een persoonlijke klik. Toen ik het verhaal las, zag ik spontaan beelden voor me – gevarieerd, gevoelig, met veel ruimte voor fantasie. Dat triggerde me om mee te doen en met beelden een extra laag aan het verhaal toe te voegen.
Daarnaast had ik eerder al een fijne ervaring als illustrator bij het Studio Sesam-project Droomkasteel. Die samenwerking heeft me als illustrator doen groeien en dat smaakte naar meer.”

Hoe verliep de samenwerking tussen jullie?

Ingrid: “Ik ben fan van Evy. Toen ik haar het idee van het Goudvinkje voorlegde, was ze meteen enthousiast. Aanvankelijk wilden we een boek zonder tekst maken, puur visueel. Maar na proeflezingen in klassen merkten we dat kinderen het verhaal wel volgden, maar de diepere laag – de angststoornis – niet herkenden. Daarom voegden we toch nog beperkte tekst toe. Tegelijk willen we kinderen vooral ruimte geven om zelf betekenis te geven aan het verhaal en aan de poëtische beelden.”

Evy: “Ik kreeg veel vrijheid om mijn eigen beeldtaal te volgen, wat ik erg waardeerde. Tegelijk was er ruimte voor feedback in beide richtingen. Ingrid reageerde altijd opbouwend en motiverend, waardoor het creatief proces vlot en inspirerend verliep. Het voelde echt aan als een gelijkwaardige samenwerking waarin we samen zochten naar de beste vorm voor het verhaal.”

Waarom zouden kinderen dit boek lezen?

Ingrid: “Omdat het gaat over gevoelens die veel kinderen herkennen: verlegenheid, je niet durven uiten, anders zijn en praatangst. Maar ook: vriendschap, verbondenheid en de kracht om stoer of dapper te zijn. Mijn dochter durft bijvoorbeeld niet praten in een volle klas, maar ze loopt wel in har eentje door het donker in een bos of ze pakt een slang vast.  Elk kind kan een dapper goudvinkje zijn, of het nu fluit of niet.”

Met mijn illustraties wil ik gevoelens zichtbaar maken. Zodat elk kind voelt: ik mag er zijn, precies zoals ik ben.” – Evy

Evy: “Veel kinderen zijn soms verlegen of durven niet goed praten in een groep. Dit boek laat zien dat dat helemaal oké is – en dat je toch gezien mag worden. Met mijn illustraties wil ik die gevoelens zichtbaar en bespreekbaar maken. Niet alleen voor kinderen die zich hierin herkennen, maar ook voor volwassenen. Ik hoop dat de prenten helpen om het thema beter te begrijpen, om erover te praten en vooral om elk kind het gevoel te geven: ik mag er zijn, precies zoals ik ben.”

Praatangst. Hulpprogramma voor meer spreekdurf bij jongeren, isbn 9789492784414, 19,95 euro, 88 pagina’s.
Goudvinkje is meer dan stil, isbn: 9789492784346, €16,45. Van dit prentenboek zijn er grote vertelplaten.

Te bestellen in de boekhandel of via www.studiosesam.be/shop